Dolegliwości kobiet ciężarnych mogą dotyczyć niemal wszelkich układów i części ciała, a głównymi sprawcami tych bolączek są zmiany hormonalne i uciskająca macica. Powszechnymi problemami ciężarnych są dolegliwości ze strony układu pokarmowego, w tym zaparcia. Jak sobie z nimi radzić?

W okresie ciąży kobieta zmaga się ze zmianami w funkcjonowaniu niemal każdego możliwego układu i narządu. Powszechną bolączką są wszelkie dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak zgaga, nudności czy zaparcia. Te ostatnie dotyczą 16-39% wszystkich ciężarnych, co jest niezwykle wysokim wskaźnikiem, zwłaszcza w odniesieniu do częstości występowania zaparć na poziomie 7% u kobiet niebędących w ciąży. Taki stan rzeczy jest bezpośrednią konsekwencją zmniejszonej motoryki przewodu pokarmowego, nasilonego wydzielania progesteronu, ucisku macicy na jelita oraz często utrudnionej aktywności fizycznej [1].

Zaparcia w ciąży — jak sobie z nimi radzić?

Kobiety ciężarne powinny ograniczyć przyjmowanie wszelkich leków i suplementów diety do minimum. Ogólną i powszechnie znaną zasadą jest bezwzględne unikanie samoleczenia przez kobietę planującą prokreację, a szczególnie przez kobietę będącą już w ciąży. Najbardziej niebezpiecznym okresem jest I trymestr ciąży, czyli czas, w którym kobieta może być często nieświadoma swojego stanu. W tym okresie potencjalnie niebezpieczne leki mogą wyrządzić najwięcej szkód. Dlatego leki w okresie ciąży należy przyjmować wyłącznie pod kontrolą lekarza.

Z powyższych powodów leczenie zaparć u ciężarnych należy rozpocząć od zmian w jej dotychczasowym trybie życia. Zmiany te powinny obejmować modyfikację diety, wprowadzenie większej ilości błonnika pokarmowego, podaż odpowiedniej ilości płynów, a także zwiększenie — w miarę możliwości — aktywności fizycznej [1].

Jeśli zmiana powyższych czynników nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, wówczas po konsultacji z lekarzem można wdrożyć odpowiednie leki. 

Jakie leki na zaparcia mogą być stosowane w ciąży?

Wybór bezpiecznych leków w przypadku kobiet ciężarnych jest znacznie ograniczony. Wynika to głównie z faktu, że wielu producentów nie bada swoich leków na kobietach w ciąży, głównie ze względów moralnych. Skutkuje to brakiem informacji na temat bezpieczeństwa ich stosowania u tej grupy pacjentek. Nie mamy wiedzy, jak dany lek wpłynie na organizm matki oraz rozwijającego się płodu. 

W leczeniu zaparć jest jednak kilka grup leków, które mają udowodnione działanie i bezpieczeństwo u kobiet ciężarnych. Należą do nich głównie preparaty z błonnikiem pokarmowym, laktulozą oraz makrogolami [1].

Błonnik pokarmowy

Błonnik pokarmowy jest skuteczny w leczeniu zaparć, dzięki zdolności zwiększania mas kałowych i pobudzaniu perystaltyki jelit. Należy jednak pamiętać, że stosowaniu błonnika musi towarzyszyć odpowiednia podaż wody — co najmniej 2 litry dziennie. Zbyt małe spożycie płynów może wywołać efekt zapierający.

Preparaty z błonnikiem zazwyczaj zawierają nasiona babki płesznik, babki jajowatej bądź lnu. Dostępne są w formie proszków lub granulatów do sporządzania zawiesin doustnych. Przykładowe preparaty to: Mucofalk (lek), Jeliton (suplement diety), Ispagul S (suplement diety), Colon C (suplement diety) [2].

Laktuloza

Laktuloza nie wchłania się w przewodzie pokarmowym i nie jest metabolizowana w organizmie. Jej stosowanie skutkuje napływem wody do światła jelita. Powoduje to upłynnienie mas kałowych, zwiększenie ich objętości i pobudzenie perystaltyki jelit. Jej efekt terapeutyczny pojawia się zazwyczaj po około 24 godzinach od przyjęcia dawki. 

Laktuloza jest dostępna w formie doustnych syropów. Wśród nich można wskazać m.in.: Duphalac (lek), Lactulose-MIP (lek), Lactulosum Hasco (lek) [1,3].

Makrogole 

Makrogole to związki o działaniu osmotycznym, podobnym do działania laktulozy. Powodują one napływ wody do jelita. Następnie ją wiążą i zwiększają objętość mas kałowych. Są dostępne w formie proszków do sporządzania roztworów doustnych. Na rynku farmaceutycznym istnieją następujące preparaty z makrogolami: Moxalole (lek), Forlax (lek), Dicopeg (wyrób medyczny), Xenna Balance (wyrób medyczny) [1,3].

Bibliografia: 

1. E. Tylec-Osóbka, et al., Podstawowe zasady postępowania w przebiegu chorób układu pokarmowego u kobiet w ciąży, Pediatr Med Rodz 2012,8(4):315-323.
2. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/zaparcia—zalecenia-dietetyczne/ (dostęp z dnia 22.02.2022)
3. J. Daniluk, Przewlekłe zaparcia – niedoceniany problem kliniczny, Gastroenterologia Kliniczna 2018;10(1):1-13.