Nieprawidłowy styl życia, niezdrowa dieta, zbyt mało ruchu, picie niewystarczającej ilości wody przyczyniają się do powstawania zaparć. Aby się ich pozbyć, często sięgamy po środki na przeczyszczenie, których efekt jest natychmiastowy. Czy jednak leki te są bezpieczne? Czy powinniśmy je stosować?

Leki przeczyszczające – krótka charakterystyka

Do leków przeczyszczających zaliczymy substancje:

•         pęczniejące (śluzy roślinne, agar, karagen, polisacharydowe polimery),
•         osmotyczne (makrogol 4000, laktuloza, środki solne),
•         zmiękczające masy kałowe (parafina ciekła, glicerol),
•         drażniące jelito cienkie bądź grube (olej rycynowy drażni jelito cienkie, jelito grube – glikozydy antrachinonowe, bisakodyl)
•         niektóre leki prokinetyczne.

Przy zaparciach spowodowanych leczeniem opioidami stosuje się antagonistów receptorów opioidowych (naloksegol, nalmedyna).

Leki te wzmagają perystaltykę jelit, rozluźniają stolec i ułatwiają w ten sposób wypróżnianie.

Współcześnie występujące środki przeczyszczające przybierają różnorakie formy: tabletki, drażetki, syropy doustne, zawiesiny, roztwory doustne oraz czopki. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów, tak, aby każdy dobrał najlepiej dopasowaną do siebie formułę.

Czy leki przeczyszczające są bezpieczne?

Leki przeczyszczające stanowią grupę leków, która używana powinna być tylko w określonych przypadkach. Wymienić tutaj można zabiegi operacyjne, badania diagnostyczne czy zatrucia. Zaleca się także ich stosowanie u pacjentów, u których niewskazany jest wysiłek. Zaparcia, których nie udało się skorygować dietą i zdrowym stylem życia również mogą być wytyczną.

Działania niepożądane leków przeczyszczających to najczęściej bóle brzucha, wiatry, skurcze jelit, zaburzenia elektrolitowe czy nudności. Niestety, substancje te często są nadużywane, co może prowadzić do groźnych efektów. Chroniczne wykorzystywanie tych leków może być przyczyną osłabienia ściany odbytnicy, pojawienia się hemoroidów, zaburzeń elektrolitowych związanych z utratą jonów sodu, potasu, chloru i płynów. Nadmierne stosowanie substancji przeczyszczających bardzo często prowadzi do osłabienia mięśni, arytmii, kardiomiopatii, problemów jelitowych czy odwodnienia. Środki te mogą powodować nefropatię, poliurię, krew i ropę w moczu, a po odstawieniu uporczywe zaparcia.

Bardzo ważne jest, aby przestrzegać zaleceń lekarza i farmaceuty stosując leki przeczyszczające. Zawsze należy przeczytać ulotkę a leki stosować tylko jeżeli wystąpi taka konieczność. Unikniemy wtedy groźnych działań niepożądanych i sprawimy, że zażywanie leków przeczyszczających będzie bezpieczne.

Przykłady leków przeczyszczających

Do leków przeczyszczających zaliczymy m.in.:

•         Bisacodyl GSK (bisakodyl)
•         DulcoSoft Makrogol 4000
•         Alax (glikozydy antrachinonowe)
•         Błonnik
•         Eva/qu
•         Lactulosum Hasco (laktuloza)
•         Moviprep (produkt złożony)
•         Forlax (makrogol 4000)
•         Olej rycynowy

 Źródła:

[1] Janiec W., Kompendium Farmakologii, 2021, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

[2] https://www.mp.pl/interna/table/B16.1.39-1.

[3] https://ktomalek.pl/leki-stosowane-w-zaparciach-i-przeczyszczajace/k-1010/1?bgar=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8%3D

[4] https://centrumzaburzenodzywiania.pl/strefaspecjalisty/kilka-slow-o-srodkach-przeczyszczajacych-i-odwadniajacych/